Rozwodzisz się albo planujesz separację? Myślisz o intercyzie albo układasz strategię przed ogłoszeniem upadłości? Zastanawiasz się nad tym, jak w takich okolicznościach podzielić majątek wspólny między małżonkami, by nikt nie został poszkodowany? Niezależne od tego, co dalej się wydarzy, na pewno chciałbyś wiedzieć, jak podzielić majątek i jakie to będzie miało dla Ciebie konsekwencje. Sprawdź, o czym trzeba pamiętać! Bądź gotów na wszystkie ewentualności i nie daj się zaskoczyć, kiedy pojawi się konieczność podzielenia wspólnego majątku.
Kiedy ustaje wspólność majątkowa?
Jeżeli chodzi o dokonanie podziału majątku wspólnego między byłymi małżonkami, to można to zrobić na 4 sposoby:
1. Orzeczenie rozwodu.
2. Zawarcie umowy małżeńskiej (intercyza u notariusza).
3. Orzeczenie separacji.
4. Ogłoszenie upadłości jednego z małżonków.
Na czym polega podział majątku między byłymi małżonkami?
Niektórzy zastanawiają się, po co ludzie dzielą majątek wspólny. Otóż chcielibyśmy zwrócić uwagę na fakt, że kilkanaście lat temu być może nikt nawet nie zadałby takiego pytania.
Dla wielu osób naturalne było to, że jeśli ludzie zawierają małżeństwo, to pieniądze będą wspólne. Za czasów naszych dziadków zdecydowanie mniej osób myślało o podziale majątku. Statystyki wyraźnie pokazują, że mniej było też rozwodów i separacji. Teraz jest inaczej. Nie wartościujemy. Zaznaczamy różnicę.
Rozwód dla wielu osób nie oznacza tragedii, a jedynie przejściowe nowe okoliczności. Partnerzy zakładają też działalności gospodarcze, tworzą spółki. Ustalają warunki współpracy i zależności w holdingach. Prowadzą ryzykowne biznesy, które czasami wychodzą, a czasami kończą się upadłością. Podział majątku nie stanowi już tematu tabu. To konsekwencje podjętych prywatnych i biznesowych decyzji.
Nikogo nie dziwią więc pytania o to, jak podzielić majątek małżonków. My dzisiaj zajmiemy się podziałem majątku w odniesieniu do byłych małżonków.
Zobacz też wpis: Uregulowanie kontaktów z dzieckiem
Jak podzielić majątek po rozwodzie?
Kiedy mówimy o podziale majątku możemy to zrobić w dwojaki sposób:
- w formie umowy, czyli mamy tu podział umowny,
- w formie sądowego rozstrzygnięcia, czyli jako podział sądowy.
Od czego trzeba zacząć przy umownym podziale majątku byłych małżonków?
Najpierw:
- Określ składniki majątku, które przypadną każdemu z małżonków.
- Zastanów się, czy będzie potrzebna dopłata, dzięki której małżonkowie mogą wyrównać udziały w majątku wspólnym.
- Zdecyduj, czy dzielisz cały majątek, więc całość składników, czy tylko jego część.
Jakie są zalety umownego podziału majątku po rozwodzie?
Kiedy mówimy o tym, czy warto dzielić majątek po rozwodzie w formie umownego podziału, to jako pierwszy pojawia się argument pod tytułem: Oszczędność czasu i prostota.
Z czego to wynika? Jeżeli małżonkowie zgodnie określają skład i sposób podziału majątku, a do tego zgodnie określają prawdopodobny nierówne udział w majątku wspólnym, akceptując i wypracowując jedno stanowisko – to procedura jest bardzo prosta. Stosuje się umowny podział.
Jeżeli natomiast nie ma zgody i wspólnego stanowiska małżonków, co do podziału majątku wspólnego, to należy złożyć do sądu wniosek o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej.
Może zainteresuje Cię też wpis: Intercyza – co to jest, zasady, kiedy warto?
Sądowy podział majątku po rozwodzie – na czym polega?
Dla porządku dodajmy, że można dokonać podziału majątku w wyroku rozwodowym. Takie sytuacje mają miejsce. Wspólne stanowisko i zgoda małżonków, znacznie ułatwiają i przyśpieszają. Jednak całkowicie zależą od tego, czy te działanie nie opóźnią sprawy rozwodowej, a niejednokrotnie tak właśnie jest.
I dlatego zdecydowanie częściej sądowy podział majątku ma miejsce już jako osobne postępowanie i dzieje się to ze względu na brak wspólnego stanowiska, odnośnie sposobu podziału majątku.
Co trzeba zrobić, by sądownie podzielić majątek małżonków?
Należy złożyć wniosek o podział majątku wspólnego do sądu rejonowego.
Wniosek o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej podlega opłacie. Jest to stała kwota, która nie zależy od wartości majątku i wynosi 1 000 zł.
Jeżeli wniosek zawiera zgodny sposób podziału majątku małżonków, to opłata stała wynosi 300 zł.
Ważna rzecz, o której niewiele osób wie. Sądowy podział majątku co do zasady obejmuje całość majątku. Pewnie zapytasz teraz. “Ok, czy można jednak w jakiś sposób dokonać ograniczenia podziału majątku? Tak, z ważnych powodów, gdy tak stanowi wniosek o podział majątku może on być ograniczony do części.
Co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków?
Jeżeli małżonkowie nie zdecydują się przed zawarciem małżeństwa na podpisanie intercyzy, czyli umowy majątkowej małżeńskiej, która dokonuje rozdzielności majątkowej, to zgodnie z treścią art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego powstanie między małżonkami wspólność majątkowa. To jest właśnie majątek wspólny.
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa. Wspólność ustawowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.
Majątek wspólny obejmuje:
- Pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- Dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- Środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- Kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie w funduszach emerytalnych.
Co to oznacza?
Nic innego, jak to, że wszystko to, co kupiliście w czasie trwania związku małżeńskiego za zarobione w tym czasie pieniądze, stanowi majątek wspólny małżonków.
Wiele osób być może w tym momencie otwiera oczy ze zdziwienia, bo wydawało im się, że wynagrodzenie za ich pracę należy tylko do nich, a kupowane sprzęty, samochody, czy gadżety typu telefon, telewizor, suszarka, prostownica, czy wiertarka należą do obojga małżonków.
Pewnie zapytasz teraz, co w takim razie jest moje? Co należy do majątku osobistego? O tym w kolejnym akapicie.
Zobacz materiał: Jak bronić się na rozprawie rozwodowej?
Majątek osobisty – co to jest i wchodzi w jego skład?
Kiedy mówimy o majątku osobistym, warto posiłkować się art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który jasno wskazuje, że do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, czyli przed zawarciem małżeństwa;
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę, lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Co podlega podziałowi majątku wspólnego małżonków po rozwodzie?
Z podziałem majątku wspólnego małżonków po rozwodzie jest tak, że niezależnie od tego, czy decydujemy się na podział stworzony na zasadzie umowy, czy będzie w wersji sądowej, to dzieli się tylko to, co jest wspólne.
Nie dokonuje się więc podziału majątku osobistego, który został tu wyżej wymieniony. To jednak niesie za sobą duże wyzwanie. Małżonkowie niejednokrotnie nie są zgodni co do tego, co stanowi ich osobisty majątek, albo co zostało zakupione z tych środków i mamy z tego tytułu spór.
Nasza specjalizacja: Prawo rodzinne
Jak sąd może podzielić wspólny majątek małżonków po rozwodzie?
Oto 3 sposoby podziału majątku pomiędzy małżonkami po rozwodzie, które wynikają z przepisów:
- przez fizyczny podział składników majątku;
- poprzez przyznanie prawa własności danego składnika majątku na rzecz jednego z małżonków, gdzie obciąża się stronę obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego małżonka;
- dokonując sprzedaży składników majątkowych, które wchodzą do majątku wspólnego i następnie podziału otrzymanej w ten sposób sumy pomiędzy obu małżonków.
Co jest tu bardzo ważne przy podziale majątku wspólnego małżonków?
- Kiedy małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia, to sąd będzie starał się dokonać podziału fizycznego.
- Sprzedaży składników majątku i podział uzyskanej kwoty, to ostateczność, która ma miejsce, gdy małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia.
- Skład wspólnego majątku, który ustala sąd, odnosi się do stanu z chwili ustania wspólności małżeńskiej (sepracja, rozwód)
- Wartość majątku natomiast ustalana jest według cen z chwili, w której dokonuje się podziału majątku wspólnego.
Ustalenie udziału w majątku wspólnym małżonków – co warto wiedzieć?
Kiedy mówimy o podziale majątku wspólnego małżonków, trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że to ustalenie udziału w majątku wspólnym dzieli się co do zasady na 2 równe części.
I nie ma tu znaczenia fakt tego, kto i w jakim stopniu przyczynił się do powstania majątku wspólnego.
Przykład:
Pan Tomasz w trakcie trwania małżeństwa skończył 2 kierunki studiów. Robił karierę i awansował. Oboje z żoną umówili się tak, że on pracuje, a ona w nieco większym stopniu zajmuje się domem i dziećmi. Pani Beata na 9 lat zrezygnowała z pracy zarobkowej, wykonując nieodpłatną pracę w domu. Nie podnosiła w tym czasie swoich kwalifikacji, bo wspierała męża i opiekowała się przez co najmniej 8 godzin dziennie ich wspólnymi dziećmi.
Czy po ustaniu ich małżeństwa oboje mogą liczyć na ten sam udział w podziale majątku?
Tak, z tym że trzeba zdawać sobie sprawę z tego, iż w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd może ustalić na wniosek jednego z małżonków istnienie nierównych udziały w tym majątku.
Co wtedy? W takiej sytuacji sąd ustali udziały w majątku wspólnym z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do jego powstania.
Przeczytaj wpis: Jakie pytania paradą na sprawie rozwodowej?
Na czym polega żądanie zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek osobisty?
Musisz wiedzieć, że małżonkowie mają prawo żądać zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek osobisty. Do tej puli nie wchodzą wydatki i nakłady konieczne dokonane na przedmioty majątkowe przynoszące dochód.
Mogą również żądać zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku osobistego na rzecz majątku wspólnego, bez wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Choć tu jest wyjątek, jeśli te nakłady zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że podział majątku wspólnego małżonków i żądanie zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek osobisty nie mogą toczyć się równolegle.
Jeżeli więc strona chce wystąpić z takim żądaniem, musi je zgłosić w postępowaniu podziałowym, czyli przed uprawomocnieniem się postanowienia o podziale majątku wspólnego. Po tym fakcie strona nie będzie już mogła dochodzić żądania zwrotu wydatków i nakładów.
Nie każdy o tym wie, ale małżonkowie, którzy zdecydują się podzielić swój majątek jeszcze przed rozwodem, mogą to zrobić tylko wtedy, kiedy wcześniej ustanowili rozdzielność majątkową.
Jeżeli potrzebujesz konsultacji z doświadczonym radcą prawnym, który specjalizuje się w sprawach rozwodowych – skontaktuj się z Kancelarią, pomożemy uporządkować kwestie majątkowe.
