Separacja – co to jest, co daje i jak ją załatwić?

Separacja. Takie sformułowanie padło w trakcie Twojej rozmowy z małżonkiem? Nie wiem, czy wiesz, ale do orzeczenia separacji nie jest potrzebna zgoda żony lub męża. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że z żądaniem o separację może wystąpić małżonek, który jest winny rozpadu małżeństwa. Zdziwiło Cię to? Przeczytaj ten wpis, a dowiesz się z niego:

• Czym jest separacja?
• Na czym polega separacja w małżeństwie?
• Czym różni się separacja formalna od rozwodu?
• Jakie skutki prawne przyniesie Ci separacja?
• Jak krok po kroku wygląda złożenie wniosku o separację?
• Jakie opłaty są związane z separacją?

Co to jest separacja?

Zacznijmy od wyjaśnienia pojęcia, które być może już słyszałeś w trakcie rozmów znajomych, w mediach, albo z ust Twojego partnera, który proponuje Ci separację. 

Wyobraź sobie, że Twoje małżeństwo to porcelanowy kubek. Kubek jakiś czas temu upadł w trakcie mycia na podłogę. Pojawiła się rysa, która z każdym kolejnym myciem się pogłębia. Co zrobisz z tym kubkiem? Jeszcze nie wiesz! Ale prewencyjnie zastosowałeś klej. Separacja to właśnie taki klej, który daje Ci czas do namysłu, czy chcesz dalej pić z tego kubka, czy już nie chcesz go ratować.

Na początek musisz wiedzieć, że separacja to nie jest to samo, co rozwód. O tym przeczytasz w kolejnych akapitach. Zanim jednak do tego przejdziemy, odpowiedzmy sobie na główne pytanie: co to jest separacja i dlaczego wprowadza takie zamieszanie, skoro można byłoby się rozwieść od razu?

Separacja traktowana jest przez wiele osób jako forma przejściowa. Dlaczego? Małżonkowie dają sobie czas na to, aby zdecydować, czy chcą nadal trwać w małżeństwie. W wielu przypadkach to pierwszy etap do podjęcia decyzji o rozwodzie, ale zdarzają się też pary, które po takim doświadczeniu jednak decydują się na ratowanie małżeństwa.

Sąd może orzec separację, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia. Kto może wnieść o separację? Każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację. Być może powiesz teraz ok. czy w takim razie w każdej sytuacji sąd może przychylić się do wniosku o separację?

Nie. Sąd nie wyda takiego orzeczenia w sytuacji, kiedy w jego skutek miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci albo orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Przykład:

Pan Waldemar zdecydował się złożyć wniosek o orzeczenie separacji. Jego małżeństwo trwało 9 lat, wraz z małżonką mają wspólne roczne dziecko. Separacja w tym przypadku prawdopodobnie mogłaby w negatywny sposób odbić się na sytuacji finansowej małżonki pana Waldemara. Ich dziecko jest naprawdę małe, a dodatkowo żona Pana Waldemara poważnie choruje. W tym przypadku sąd będzie sprawdzał, czy decyzja o separacji nie jest sprzeczna z zasadami życia społecznego.

Co, jeśli małżeństwo nie ma wspólnych dzieci? Tu zdecydowanie jest prościej. Sprawa jest mniej skomplikowana i sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków.

Przesłanką do orzeczenia separacji jest zupełny rozkład pożycia małżonków. W przypadku rozwodu zupełny rozkład musi być jeszcze trwały.

Separacja – kto jest winny rozkładowi pożycia małżeńskiego?

Skąd wiadomo, kogo obwinić za separację? Przy orzekaniu separacji sąd ustala, czy i który z małżonków ponosi odpowiedzialność za rozkład pożycia. Możemy mieć do czynienia z 3 sytuacjami:

1. Jeżeli rozkład pożycia nastąpił wyłącznie z winy jednego z małżonków, sąd orzeka separację z winy tego małżonka. 
2. Jeżeli winni są oboje – sąd orzeka separację z winy obojga małżonków. 
3. Jeżeli brak jest w ogóle winy po stronie małżonków, sąd orzeka separację bez winy małżonków.

Może zainteresuje Cię też temat: Jak wziąć rozwód krok po kroku.

Separacja formalna – jakie ma skutki prawne?

To, że Twoje małżeństwo to fikcja, bo już od dawna nie prowadzicie wspólnego gospodarstwa domowego i nie łączą Was więzi fizyczne, psychiczne i ekonomiczne, bo oboje umówiliście się, że działacie w ten sposób, to nie oznacza, że możesz traktować małżeństwo jako nieistniejące.

Istnieją pewne skutki prawne zastosowania separacji, o których musisz wiedzieć. O czym dokładnie jest mowa?

• Małżonkowie pozostający w separacji nie mogą zawrzeć małżeństwa. I to powinno być jasne dla wszystkich.
• Separacja nie oznacza całkowitego odcięcia się od partnera. Jeżeli tak Ci się wydawało, to teraz możesz się bardzo zdziwić, kiedy przeczytasz kolejne zdanie. Dlaczego? Otóż jeżeli wymagają tego względy słuszności, małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy.

Co to oznacza? Chodzi tu głównie o obowiązek dostarczania środków utrzymania jednemu z małżonków pozostającemu w separacji.

• Pozostając w separacji nie masz prawa do dziedziczenia. Tracisz też prawo zachowku.
• Rozdzielność majątkowa powstająca wskutek separacji obliguje małżonków do podziału majątku. Małżonkowie muszą zdecydować gdzie będą mieszkać i w jaki sposób będą uczestniczyć w kosztach utrzymania gospodarstwa domowego, jeżeli pozostają pod wspólnym dachem.

Zobacz też: Ile trwa rozwód?

Czy rozwód i separacja to jest to samo?

Nie. Musisz wiedzieć, że separacja jest łatwiej osiągalnym środkiem prawnym niż rozwód. 

To, czym w takim razie różni się separacja od małżeństwa?

• Separacja to orzeczenie, a rozwód to wyrok.
• Orzeczenie sądu może zostać zmienione, a rozwód jest nieodwracalny.
• Aby można było mówić o separacji konieczny jest zupełny (ale nie trwały) rozpad pożycia małżeńskiego. 
• W przeciwieństwie do rozwodu skutkiem separacji nie jest definitywne rozwiązanie związku małżeńskiego. 

Tak jak już wcześniej to zostało powiedziane. Separacja nie rozwiązuje małżeństwa, więc nie możesz w tym czasie budować nowego związku, a tym bardziej próbować go zalegalizować. Twoje małżeństwo do czasu rozwodu nadal trwa nawet, jeśli Ty nie widzisz żadnych szans na jego naprawę.

• Separacja nie pozwala wrócić do poprzedniego nazwiska.

Przeczytaj też: Na czym polega pozbawienie władzy rodzicielskiej.

Separacja i rozwód – jakie są podobieństwa? 

1. Sąd może orzec o rozdzielności majątkowej.
2. W obu przypadkach może pojawić się obowiązek alimentacyjny w stosunku do małżonka.
3. W przypadku posiadania wspólnych dzieci sąd może rozstrzygać kwestię opieki nad dziećmi i podziału kosztów, związanych z ich opieką.
4. Do ustanowienia separacji nie jest konieczne wyrażenie zgody przez drugiego małżonka. 

Jak masz to rozumieć? Przesłanką do wydania orzeczenia o separacji jest żądanie jednego z małżonków, który stwierdza, że nastąpił zupełny rozpad pożycia małżeńskiego. Więc jeżeli Ty lub Twój małżonek wystąpicie z takim wnioskiem – zgoda drugiej strony nie jest potrzebna.

Orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej.

Separacja sądowa – jak to wygląda w praktyce?

Pamiętaj, że każdy przypadek jest inny. To zawsze jest indywidualna sprawa, bo każdy ma inną sytuację i to nie jest wyświechtany tekst prawnika – tylko wskazówka dla Ciebie. To, że Twój znajomy w ekspresowym tempie otrzymał formalną separację, to nie oznacza, że Ty od razu podzielisz jego los. 

Rekomendujemy Ci, abyś skorzystał z fachowej porady prawnej, gdzie w czasie rozmowy z radcą prawnym opowiesz na czym polega Twój przypadek. Dlaczego? Dzięki temu będziesz mógł przygotować dokumenty do separacji w taki sposób, aby nic Cię nie zaskoczyło. W takich sytuacjach komfort psychiczny ma ogromne znaczenie, bo to nigdy nie są proste sprawy. W grę wchodzą emocje, pieniądze, dzieci i kilka innych czynników, podgrzewających atmosferę.

Zobacz też: Ile kosztuje rozwód?

Jak wygląda złożenie wniosku o separację w praktyce?

1. Małżeństwo, które wspólnie zdecydowało się na separację składa wniosek do sądu okręgowego. Uwaga! Jeżeli to decyzja tylko jednej strony, to składane jest żądanie z pozwem.
2. Jeżeli to zgodna decyzja i w małżeństwie nie ma wspólnych dzieci, to jest bardzo prawdopodobne, że sąd na pierwszej rozprawie przychyli się do wniosku i orzecze separację.
3. Jeżeli w małżeństwie są wspólne dzieci, to sąd dodatkowo będzie rozstrzygał o podziale władzy rodzicielskiej, będzie też brał pod uwagę koszty opieki nad małoletnimi dziećmi.

Separacja może być orzeczona na podstawie żądania jednej ze stron lub też zgodnego wniosku małżonków. Wniosek przejdzie tylko w sytuacji, kiedy małżeństwo nie posiada dzieci.

i

Przeczytaj też: Jak wygląda rozwód bez orzekania o winie?

Formalny wniosek o separację

Pamiętaj, że wniosek o separację musi być poparty dowodami. Co to oznacza? Nic innego, jak to, że pismo powinno zawierać konkretne argumenty wraz z przykładem i dowodem, który potwierdza Twój wniosek. Dlatego, aby nie obniżać skuteczności Twoich argumentów, zanim złożysz dokumenty w sądzie okręgowym właściwym dla Waszego miejsca zamieszkania  – warto poprosić radcę prawnego o przygotowanie pisma. Jeżeli potrzebujesz takiej pomocy, to dobrze, abyś wiedział, że Kancelaria Szaflarscy specjalizuje się w prawie rodzinnym, o czym możesz przeczytać w zakładce specjalizacja >> prawo rodzinne. 

Podsumowując:

Wniosek o separację składasz zgodnie wspólnie z małżonkiem. Orzeczenie sądu wydawane jest na podstawie Waszych oświadczeń. Nie ma w tym miejscu wyroku, a jedynie postanowienie.

Zniesienie formalnej separacji

Wyobraź sobie, że masz już za sobą wcześniejsze kroki. Sąd przychylił się do Waszego wspólnego wniosku o separację. Co dalej po separacji? Co w sytuacji, jeśli wspólnie z małżonkiem zdecydujecie się na zakończenie separacji?

Cofnięcie separacji odbywa się również na drodze sądowej. Aby to jednak nastąpiło konieczne jest wspólne żądanie małżonków o jej zniesienie.

Separacja

Jeżeli małżonkowie dojdą do wniosku, że będą kontynuowali małżeństwo, wtedy wspólnie składają wniosek do sądu okręgowego o zniesienie separacji. Wszystkie poprzednie postanowienia sądu, które budowały separacyjny porządek zostają uchylone. Co to oznacza? Małżeństwo wraca do swoich poprzednich zasad funkcjonowania.

Pozew o separację

Pozew tak jak w przypadku wniosku musisz złożyć do sądu okręgowego odpowiedniego dla Waszego miejsca zamieszkania. Co, jeżeli każdy z małżonków mieszka w innym miejscu zamieszkania?

Nie martw się prawo również przewiduje takie sytuacje i w tym przypadku pozew o separację składasz w sądzie okręgowym właściwym dla strony pozwanej. Co, jeśli nie udało Ci się ustalić miejsca zamieszkania strony pozwanej? Wtedy właściwym jest sąd okręgowy miejsca zamieszkania powoda, czyli osoby, która wystąpiła z pozwem.

Do 1999 roku polskie prawo nie przewidywało separacji.

Separacja formalna – jakie są opłaty?

Biorąc pod uwagę koszty separacji musisz mieć na uwadze takie opłaty jak:

• Opłata za poradę prawną. Oczywiście tylko, jeżeli decydujesz się z niej skorzystać. Wybierając kancelarię prawną sprawdź, czy radca prawny specjalizuje się w tego typu sprawach, bo nie ukrywajmy to ma znaczenie. 
• Opłata sądowa w przypadku rozprawy separacyjnej różni się w zależności od rodzaju pozwu. Jeśli małżonkowie wnoszą o separację wspólnie na zgodne żądanie małżonków, wtedy opłata stała od wniosku wynosi 100 zł. W przypadku pozwu o separację sporną opłata wzrasta do wysokości 600 zł.
• Zniesienie separacji to koszt 100 zł.

Dodatkowe koszty:

• Opróżnienie lokalu mieszkalnego 200 zł, to potocznie eksmisja.

Podsumowując:

Do orzeczenia separacji nie jest potrzebna zgoda drugiego małżonka. Sąd może orzec separację, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny (ale nie trwały) rozkład pożycia. Sąd nie wyda takiego orzeczenia w sytuacji, kiedy w jego skutek miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci albo orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. 

Wniosek i żądanie separacji należy złożyć w sądzie okręgowym po wcześniejszej opłacie. W przypadku, kiedy strony zdecydują się kontynuować małżeństwo, składają wniosek o zniesienie formalnej separacji. Potrzebujesz więcej informacji na ten temat, nie znalazłeś rozwiązania swojego problemu? Chcesz skonsultować swój przypadek? Napisz do nas. Pomożemy Ci!