Sprawy spadkowe krok po kroku

Sprawy spadkowe to temat, który często odsuwamy od siebie. W większości przypadków nie zdajemy sobie sprawy z tego, że spora część z nas będzie kiedyś musiała stanąć przed wyborem przyjęcia lub odrzucenia spadku. Warto wtedy szybko dopełnić wszelkie formalności, aby uniknąć niepotrzebnego stresu i ewentualnych problemów.

Przeczytaj a dowiesz się dzisiaj wszystkiego na temat sprawy spadkowej, a w szczególności tego:

• Od czego zaczyna się sprawa spadkowa?
• Jak krok po kroku wygląda procedura spraw spadkowych?
• Czy do przeprowadzenia postępowania spadkowego musimy udać się do sądu?
• Co może utrudnić notarialne wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia?
• W jaki sposób można podzielić masę spadkową?
• Ile wynoszą opłaty sądowe w postępowaniu spadkowym?

Krok 1 – Od czego zaczynają się sprawy spadkowe?

Każdy spadkobierca w ciągu 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy, powinien złożyć jedno z trzech oświadczeń.

Rodzaje oświadczeń:

1. Przyjęcie spadku wprost – co oznacza, że spadkobierca przyjmuje wszelkie prawa, obowiązki i zobowiązania, które wchodzą w skład spadku.
2. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – wówczas spadkobierca odpowiada również za długi spadkodawcy, ale tylko do wysokości wówczas co do zasady odpowiadasz za długi spadkowe tylko do wysokości wartości masy spadkowej.
3. Odrzucenie spadku – spadkobierca, który odrzucił spadek, jest wyłączony z dziedziczenia.

W przypadku niezłożenia oświadczenia przyjmuje się, że spadek zostaje przyjęty wraz z dobrodziejstwem inwentarza, jednak tylko do wysokości masy spadkowej.

Spadkobiercy składają oświadczenia przed notariuszem lub sądem.
Również w ramach postępowania o stwierdzenie nabycia spadku albo notarialnego poświadczenia dziedziczenia takie oświadczenie może zostać złożone.
Pamiętaj, aby w oświadczeniu wskazać wszystkie osoby, które mogą być spadkobiercami.

W przypadku, gdy oświadczenie zostanie złożone przed sądem, opłata sądowa, którą musisz złożyć wynosi 100 zł.

Postępowanie w sprawach spadkowych – czy jest niezbędne?

Nie zawsze wymagane jest przeprowadzenie postępowania spadkowego. Wymagane jest tylko wtedy, kiedy w skład masy spadkowej wchodziły nieruchomości, pieniądze na rachunkach bankowych lub np. samochód, których spadkodawca był właścicielem. Mimo, że jest się spadkobiercą, bez stwierdzenia nabycia spadku nie można rozporządzać majątkiem zmarłego.

Krok 2 – Stwierdzenie nabycia spadku

Kolejnym krokiem w trakcie załatwienia spraw spadkowych jest potwierdzenie zastania spadkobiercą. Można to zrobić na dwa sposoby:

1. Przez sąd – składając wniosek o stwierdzenie nabycia spadku

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć każda osoba,
która uważa się za spadkobiercę albo posiada prawny interes w prawidłowym wskazaniu spadkobierców. Mowa tu w szczególności o wierzycielach spadkodawcy.

Wniosek musisz złożyć w sądzie rejonowym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Prawo do złożenia wniosku nie ma ograniczeń czasowych, co oznacza, że nie ulega przedawnieniu ani nie wygasa.

Stwierdzenie nabycia spadku nie można nastąpić wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy lub jeśli wszyscy spadkobiercy złożyli swoje oświadczenia.

Prawo do spadku się nie przedawnia!

Co musi zawierać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

1. Oznaczenie sądu.
2. Oznaczenie wnioskodawców i ewentualnie uczestników.
3. Sformułowanie, o co wnosimy.
4. Uzasadnienie wniosku.

Uzasadnienie wniosku powinno zawierać krąg spadkobierców i zapewnienie złożone przez zgłaszającego się spadkobiercę, które powinno zawierać oświadczenie. Jakie? Spadkobierca wskazuje wszystko, co mu jest wiadome o istnieniu lub nieistnieniu osób mogących być spadkobiercami, lub o testamentach spadkodawcy.

Do wniosku należy dołączyć akt zgonu spadkodawcy oraz dokumenty potwierdzające, że jest się spadkobiercą, czyli np. akt małżeństwa,
akt urodzenia, akt wdowy lub wdowca.

Sąd wzywa wnioskodawcę oraz wszystkie osoby, które mogą być spadkobiercami i przeprowadza rozprawę. Następnie wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

2. Przez notariusza – uzyskując akt poświadczenia dziedziczenia

W przypadku gdy spadkobiercy są zgodni i nie ma przeciwwskazań formalnych, możliwe jest załatwienie sprawy w formie notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia, w dowolnej kancelarii notarialnej. Efekt jest taki sam jak prawomocne postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku. 

Kiedy notariusz nie wyda aktu poświadczenia dziedziczenia?

• Wtedy, gdy spadkobiercy nie są zgodni co do aktu poświadczenia dziedziczenia.
• Jeśli dziedziczenie występuje na podstawie testamentu szczególnego.
• Gdy spadkodawca zmarł przed 1 lipca 1984 r.
• Jeżeli spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem lub nie posiadał żadnego obywatelstwa, nie zamieszkiwał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
• W sytuacji, gdy w skład masy spadkowej wchodzą nieruchomości położone za granicą Rzeczypospolitej Polskiej.
• Gdy w stosunku do spadku został już wcześniej sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
• W momencie, kiedy przy sporządzaniu protokołu dziedziczenia okaże się, że nie wszystkie osoby mogące być spadkobiercami zostały ujawnione.
• Istnieje testament, który nie został jeszcze otwarty

Jeśli spadkodawca zostawił testament, konieczne trzeba o tym poinformować w oświadczeniu.

Etapy wydawania aktu poświadczenia dziedziczenia

Postępowanie notarialne składa się z trzech etapów, które są wykonywane podczas jednego spotkania. Do kancelarii notarialnej muszą przyjść wszyscy, którzy mogą być brani pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi. 

1. Na początku notariusz sporządza tzw. protokół dziedziczenia.
2. Następnie wykonuje akt poświadczenia dziedziczenia.
3. Na końcu notariusz dokonuje wpisu do rejestru poświadczeń dziedziczenia, który prowadzony jest przez Krajową Radę Notarialną.

Co istotne: akt poświadczenia dziedziczenia nie może zostać wydany wcześniej, niż po upływie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy lub jeśli wszyscy spadkobiercy złożyli swoje oświadczenia.

Krok 3 – Dział masy spadkowej

Podział masy spadkowej jest kolejnym krokiem po sądowym stwierdzeniu nabycia spadku albo uzyskaniu aktu poświadczenia dziedziczenia. Masa spadkowa przed podziałem jest współwłasnością wszystkich spadkobierców.

Dział spadku jest podziałem całej masy spadkowe na poszczególnych spadkobierców, tak aby każdy mógł samodzielnie dysponować swoją częścią spadku.

W jaki sposób można podzielić masę spadkową?

1. Poprzez umowę zawartą między wszystkimi spadkobiercami. W przypadku gdy mamy do czynienia z nieruchomością musi zostać sporządzony akt notarialny. Taki rodzaj umowy może zostać zawarty tylko
   i wyłącznie, jeśli wszyscy spadkobiercy są zgodni co do podziału.
2. Przez złożenie odpowiedniego wniosku do sądu. Taki wniosek może złożyć każdy ze spadkobierców.

Dokumenty wymagane do wniosku

1. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia.
2. Spis inwentarza lub wykaz majątku, który ma być przedmiotem działu.
3. Informacje o testamentach spadkodawcy.
4. Jeśli podzielona ma zostać nieruchomość, należy dołączyć dokument potwierdzający, że spadkodawca był jej właścicielem (np. wydruk z księgi wieczystej).

Opłaty sądowe przy sprawach spadkowych

Opłata sądowa od wniosku o dział spadku wynosi 500 zł, jeśli spadkobiercy złożą zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę w kwocie 300 zł.

Kwotę 1000 zł pobiera się od wniosku o dział spadku połączoną ze zniesieniem współwłasności.

W przypadku gdy wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 zł.

Sprawy spadkowe często są zawiłe i trudne dla spadkobierców.
W przypadku niezgodności potrafią ciągnąć się latami, powodując wiele kłótni i problemów rodzinnych. Warto więc jeszcze za życia załatwić wszelkie formalne sprawy związane z naszym majątkiem czy to za pośrednictwem testamentu, czy darowizn. Dzięki temu ułatwić naszym bliskim załatwianie spraw po naszej śmierci.